سیراب شیردان گوسفند یکی از قسمت های گوشتی و پرطرفدار گوسفند است که بخش اول و چهارم معده آن را شامل می شود. شیردان جداره داخلی معده می باشد که حالت سفت، چین خورده و زمختی دارد. این قسمت از بدن گوسفند، به صورت بخارپز یا آب پز مصرف می شود و اغلب از انواع املاح و ویتامین های ضروری بدن (ویتامین خانواده ب و روی) برخوردار است و از ارزش غذایی بالایی نسبت به کله پاچه و گوشت گوسفند بهره می برد. به همین دلیل طبق توصیه های طب سنتی و نوین، جایگاه آن در رژیم غذایی بسیار بالا می باشد و همواره مصرف آن مورد تاکید قرار می گیرد. تهران دام در این مقاله، با ارائه اطلاعات جامع از نحوه مصرف و فواید سیراب شیردان، شما را با این بخش گوشتی و ارزشمند گوسفند آشنا می کند.
ترکیبات تغذیه ای سیراب شیردان گوسفند
یکی از موارد مهمی که سبب شده است تا پزشکان طب نوین و سنتی، مصرف آن را برای تمامی سنین مورد تاکید قرار دهند، ارزش تغذیه ای سیراب شیردان است. این بخش گوشتی گوسفند، نسبت به کله پاچه و سایر قسمت های خوراکی بدن گوسفند، از ارزش غذایی بالاتری برخوردار است به گونه ای که امکان مصرف را برای افراد دارای بیماری های قلبی و چربی خون، بلامانع می سازد.
پروتئین ها و آمینواسیدها
میزان پروتئین سیراب شیردان گوسفند در هر وعده غذایی 85 گرمی، به میزان 10 گرم برآورد شده است که این مقدار با میزان پروتئین بهترین قسمت گوشت گوسفند و حتی ماهی برابری می کند. بنابراین استفاده از آن در وعده های غذایی افرادی که برای حفظ سلامتی و یا پرورش اندام به پروتئین بالای روزانه نیاز دارند، از ضروریات است. تمام آمینواسیدهای ضروری برای سلامتی و رشد کامل بدن، در داخل سیراب شیردان به وفور یافت می شود که می تواند از آن برای رشد بهتر کودکان و نوجوانان و همچنین کاهش دوران نقاهت بیماران استفاده کرد.
چربی های مفید
سیراب شیردان گوسفند، جزو اندام خوراکی گوسفند است که از کمترین میزان کالری برخوردار است. به طوری که با مصرف 85 گرم از آن که برای یک وعده غذایی درنظر گرفته می شود، حدود 80 کالری دریافت می شود که در مقایسه با گوشت سایر اندام های بدن گوسفند،، میزان بسیار ناچیزی است و فقط چهار درصد از کالری روزانه بدن فرد را تشکیل می دهد.
علت این امر وجود چربی پایین در بافت گوشتی آن است که به طوری که در 85 گرم از این گوشت، حدود 3.4 گرم چربی وجود دارد که تنها 1.2 درصد آن در دسته چربی های اشباع شده و مضر قرار دارد که طبق استناد به نظریه پزشکان، این میزان از چربی اشباع شده در یک وعده غذایی بسیار ناچیز است و هیچ خطری برای سلامتی افراد ندارد.
ویتامین ها و مواد معدنی
ویتامین های موجود در سیراب شیردان،، یکی از اصلی ترین مواردی است که ارزش غذایی آن را کامل می کند. چون این قسمت از گوشت گوسفند، از تمامی ویتامین های گروه ب مانند ب1، ب3، ب6 و ب 12 برخوردار است و می تواند در تضمین سلامتی سیستم ایمنی و عصبی و همچنین خون سازی نقش فعالی داشته باشد.
میزان قابل توجهی از ویتامین روی نیز در این گوشت وجود دارد که می تواند تاثیرگذاری عالی در رفع ریزش مو و همچنین سلامت پوست، مو و ناخن داشته باشد. در سیراب شیردان گوسفند نیز مقادیر بالایی از ویتامین A کشف شده است که بدن را در مقابله با عفونت تقویت می کند و سلامتی بینایی را قوت می بخشد. کلسیم و کلاژن طبیعی یافت شده در این بخش از گوشت گوسفند نیز در بهبود سلامت پوست و استخوان بسیار موثر است.
ارزش غذایی در مقایسه با سایر اندام های گوسفندی
در مقوله مقایسه ارزش غذایی سیراب شیردان با گوشت دل، قلوه و جگر گوسفند می توان گفت که میزان کلسترول، کالری و همچنین چربی سیراب شیردان، نسبت به دیگر اندام های گوسفند در رده پایینی قرار دارد. اما میزان آهن و ویتامین ب 12 سیراب شیردان، عموما کمتر از جگر، دل و قلوه گوسفند می باشد. بنابراین می توان گفت که افراد دارای بیماری چربی خون به خصوص افراد مسن، برای بهره مندی از پروتئین و سایر املاح و ویتامین های ضروری، می توانند سیراب شیردان گوسفندی را جایگزین گوشت سایر اندام های حیوانی کنند تا میزان کلسترول دریافتی آن ها از غذای مصرفی، به حداقل ترین میزان ممکن باشد.
فواید سیراب شیردان گوسفند برای سلامتی
با توجه به وجود املاح و ویتامین های مهم و ضروری در بافت گوشت گوسفندی، می توان گفت که مزیت های فراوانی از مصرف آن بر سلامتی اعمال خواهد شد که از مهمترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
تقویت سیستم ایمنی
بهره مندی سیراب شیردان از مقادیر بالای ویتامین ب و روی، این امکان را به بدن می دهد تا سیستم ایمنی را در برابر انواع بیماری ها مقاوم سازد و از ابتلای شخص به انواع بیماری های فصلی و عفونی جلوگیری نماید.
بهبود عملکرد گوارش
پروتئین بالای سیراب شیردان، امکان هضم سریع در دستگاه گوارش را دارد که این موضوع می تواند هضم بهتر غذا را برای افرادی که دارای مشکلات گوارشی هستند اعمال کند. از سویی دیگر کلاژن و آمینواسیدهای مفید و خاص این محصول، هضم راحت تر غذا و کارکرد بهتر دستگاه گوارش را ممکن می سازد.
خواص ضد التهابی
دردهای التهابی استخوان و مفاصل با مصرف سیراب شیردان تا حد زیادی کاهش می یابد. این موضوع به سبب آمینواسیدهای خاص مانند گلسین و پرولین صورت می پذیرد که در کاهش التهاب مفصلی بسیار موثر هستند.
کمک به سلامت قلب و عروق
ضمن بهره مندی این محصول از کالری بسیار پایین، کلسترول مفید به تایید رسیده است که مقدار آن نسبت به سایر گوشت ها، بسیار اندک می باشد. لذا این امر دلیل محکمی بر تاثیرگذاری سیراب شیردان در سلامت قلب و عروق است البته لازم به ذکر است که نوع پخت این گوشت و میزان استفاده از روغن دز مراحل پخت، این ادله را ممکن است تغییر دهد.
نقش مفید در کاهش کلسترول و تنظیم قند خون
ضمن بهره مندی سیراب شیردان از چربی با کلسترول مفید، پروتئین بالای این محصول نیز نقش بسیار مهمی در تنظیم کلسترول خون ایفا می کند. از سویی دیگر ناچیز بودن مقدار قند در این گوشت، افزایش قندخون را بعد از مصرف آن اعمال نمی کند. می توان گفت که مصرف سیراب شیردان گوسفندی برای کنترل مقاومت به انسولین بسیار مفید است، این امر به واسطه وجود ویتامین خانواده ب به وجود می آید که این ویتامین ها در کاهش حساسیت خون به انسولین موثر هستند.
فواید درمانی و دارویی سیراب شیردان
سیراب شیردان گوسفندی در طب سنتی به عنوان مهمترین مواد غذایی گوشتی با طبع گرم و تر معرفی می شود که می تواند مصرف آن را برای افرادی از قوای بدنی ضعیفی برخوردار هستند، تحت عمل جراحی قرار گرفته اند، دوران نقاهت بیماری یا زایمان را سپری می کنند و همچنین از کم‌خونی رنج می برند، ضروری سازد.
موثر در بهبود بیماری های مختلف
این بخش از گوشت معده گوسفند، برای تقویت معده و روده و بهبود عملکرد هضم غذا مفید می باشد. همچنین بهره گیری از آن برای درمان کم خونی، زخم معده و اثنی عشر، بیماری های عصبی، ضعف اسپرم، ضعف سیستم ایمنی و ریزش مو بسیار تاثیرگذار است.
خواص ضد میکروبی و ضد عفونی کننده
به علت وجود آنزیم ها و آمینواسیدهای متعدد در بخش معده گوسفندان، سیراب شیردان نیز از خاصیت ضدمیکروبی برخوردار است و می تواند در از بین بردن انواع باکتری و میکروب های معده و دستگاه گوارش مفید واقع شود.
کمک به بهبود زخم ها و بازسازی بافت
وجود کلاژن و آمینواسیدهای مفید در ساختار سیراب شیردان، استفاده از آن را به منزله بهبود زخم ها و همچنین بافت های آسیب دیده عضلانی و استخوانی الزامی سازد. بهبود سریع تر زخم ها و همچنین افزایش انعطاف پذیری بافت های ماهیچه ای و پوستی، از فوایدی این گوشت است که می تواند برای افراد دارای زخم های پوستی، عضلانی و استخوانی مناسب توصیه شود.
نقش در تقویت عضلات و استخوان ها
مقادیر بالای پروتئین و کلسیم در بافت سیراب شیردان گوسفندی، فواید مصرفی آن را برای سلامت استخوان ها و عضلات به تایید می رساند. به همین دلیل برای بهبود بافت عضلانی و استخوانی افراد آسیب دیده با ورزشکار، مصرف سیراب شیردان در وعده های غذایی اصلی اعمال می گردد.
فواید سیراب شیردان در تغذیه ورزشی و بدنسازی
توجه به میزان پروتئین، کلسترول و در کل سلامت غذای مصرفی ورزشکاران، از مولفه های اصلی موفقیت آنان در این زمینه می باشد. با شناخت نوع و مقادیر ویتامین، املاح و همچنین پروتئین سیراب شیردان گوسفندی، می توان گفت که این غذا باید در برنامه غذایی ورزشکاران فارغ از نوع رژیمی یا… قرار داده شود.
منبع عالی پروتئین برای ورزشکاران
مقادیر پروتئینی که در گوشت سیراب شیردان وجود دارد، مصرف این محصول را برای عضله سازی و پرورش اندام ضروری می سازد.
کمک به افزایش انرژی و استقامت
ویتامین های گروه ب، روی و همچنین آهن و املاح متنوعی که در ساختار این گوشت وجود دارد، بخش زیادی از انرژی روزانه موردنیاز برای فعالیت های ورزشی را تامین می کند که این امر برای ورزشکاران از اهمیت زیادی برخوردار است
تسریع در روند ریکاوری عضلات
ترمیم بافت های عضلانی که در طول اجرای ورزش آسیب دیده است، با مصرف این گوشت سریع تر صورت می گیرد و تداوم فعالیت ورزشی را برای آنان بدون هیچگونه نگرانی و ریسکی امکان پذیر می سازد.
مقایسه با مکمل های پروتئینی صنعتی
مصرف مکمل و پروتئین های صنعتی برای ورزشکاران جهت نتیجه بخش بودن اجرای فعالیت های ورزشی ضرورت دارد. اما سیراب شیردان گوسفندی به علت بهره مندی از پروتئین، کلاژن آمینواسید و ویتامین های ضروری و موردنیاز بدن ورزشکاران، تمامی مواردی که در مکمل ها وجود دارد را دارا می باشد. حتی می توان گفت املاحی که برای اجرای بهتر فعالیت های ورزشی مفید هستند مانند کلاژن و آمینواسید، در مکمل های صنعتی معروف مانند “پروتئین وی” و کازئین موجود نمی باشند ولی در سیراب شیردان به وفور یافت می شوند که دقیقا این امر، برتری ارزش غذایی سیراب شیردان را نمایش می دهد. از مهمترین موارد قیاس، می توان به قیمت خرید آن ها نیز اشاره کرد که سیراب شیردان با برابری خواص یا دیگر مکمل های ورزشی، ارزان ترین هزینه خرید را دارا است.
نکات مهم در مصرف سیراب شیردان
برای مصرف سیراب شیردان گوسفند لازم است که ابتدا نکات تمیز کردن آن به خوبی رعایت شود و با طرز تهیه اصولی، اقدام به پخت آن صورت بگیرد. مرحله شستن و تمیز کردن آن، یک مرحله مهم است که باید مورد توجه قرار بگیرد. عموما لایه بیرونی سیراب و شیردان، یک لایه پرزی و تیره رنگ است که باید به خوبی شسته و تمیز شود.
نکات بهداشتی برای مصرف
رنگ لایه سطحی سیراب شیردان به فصل ذبح گوسفند مرتبط است. این قسمت از اندام گوسفند در فصل بهار و زمستان، به علت تغذیه محدود، رنگ تیره ای را به خودش می گیرد اما در فصل تابستان و پاییز به علت مصرف علوفه تازه، رنگ روشن تری را دارا می شود.
برای شستشوی آن، لازم است ابتدا با آب سرد، به طور کامل شسته شود و در یک ظرف بزرگ حاوی آب جوش و مقداری نمک یا سرکه، آن را به مدت نیم ساعت قرار داد. این کار باعث می شود تا پرزهای تیره رنگ روی سطح سیراب شیردان نرم شوند. سپس با کمک گرفتن از یک کارد بزرگ، سطح نیز آن را به پوست سیراب شیردان بکشید تا لایه های تیره رنگ از پوست آن جدا شده و تمیز شوند. سپس یا آب سرد دوباره آبکشی کنید.
نحوه تهیه و پخت صحیح
زمان زیادی برای پخت کامل آن نیاز است جون بافت گوشتی سفت و زمخت آن نیاز به حرارت بیشتری برای نرم و پخته شدن دارد. برای تهیه کردن خوراک سیراب شیردان، ابتدا باید پیاز و سیر را به صورت خلالی برش داده و در روغن سرخ کرد. سپس با اضافه کردن سیراب شیردان برش خورده، آن را در داخل پیاز و سیر تفت داد و در آخر حدود دو لیتر آب جوش به همراه برگ بو، زردچوبه، نمک و فلفل و در صورت تمایل چوب دارچین اضافه کرد. بعد از گذشت حدود سه الی چهار ساعت، می تواند نخود پخته و آلوچه خورشتی نیز به آن اضافه کرد.
موارد منع مصرف و هشدارها
با توجه به خواص و فواید این قسمت از اندام گوشتی گوسفند، می توان گفت که منع مصرفی جدی برای آن وجود ندارد اما افرادی که دارای بیماری نقرس هستند و یا از بیماری های قلبی و عروقی جدی برخوردار می باشند، بهتر است در مصرف آن احتیاط شدید را رعایت کنند که منجر به حاد شدن بیماری های آنان نگردد.
مصرف متعادل و میزان توصیه شده
طبیعتا مصرف بیش از اندازه یک غذای مفید، مضر است. بنابراین سیراب شیردان نیز در صورت ازیاد مصرف می تواند تاثیر نامطلوبی در دستگاه گوارش و قلب و عروق داشته باشد. بنابراین مصرف دو وعده سیراب شیردان گوسفندی در برنامه غذایی هفتگی، متعادل ترین برنامه مصرفی آن برای تمامی افراد است.
کاربردهای فرهنگی و آشپزی سیراب شیردان گوسفند
سیراب شیردان گوسفند یکی از سنتی ترین غذاهای ایران و حتی کشورهای آسیایی محسوب می شود که امروزه از آن در تهیه غذاهای اروپایی نیز استفاده می گردد. سیراب شیردان به عنوان خوراک لذیذ و مقوی در مناطق شمالی و غربی کشور، برای سرو در صبحانه و حتی شام استفاده می شود. لذا کباب کردن شیردان گوسفندی یا استفاده از آن در پخت سوپ شیری رواج دارد.
در ترکیه از شیردان برای تهیه سوپ اختصاصی استفاده می شود و همچنین کشورهای آسیایی نیز از آن در تهیه غذای شکم پر استفاده می کنند. استفاده از این نوع گوشت همراه با سایر اندام های خوراکی گوسفند نظیر دل، قلوه، جگر و حتی گوشت چرخ کرده آن، برای تهیه یک خوراک لذیذ در ترکیه و ایران رواج دارد.
تولید و مصرف سیراب شیردان که ارتباط بسیار نزدیکی به تولید دام دارد، فواید اقتصادی خاصی نیز برای کشور به ارمغان می آورد. لذا با افزایش مصرف این محصول به سبب شناخت فواید آن برای سلامتی، تقاضا بالا می رود و در نتیجه تولید دام در کشور بیش از پیش افزایش می یابد.
نتیجه گیری
سیراب شیردان گوسفند به عنوان یکی از غذاهای سنتی و محلی ایران و کشورهای آسیایی، محبوبیت بسیار بالایی بین ایرانیان دارد. لذا تمرکز به خواص و فواید این محصول، میزان مصرف آن را برای تمامی افراد به خصوص ورزشکاران و افرادی دارای رژیم غذایی افزایش می دهد. با این حال مجموعه تهران دام با معرفی فواید مصرفی و دارویی این محصول، شما را در راستای گنجاندن این گوشت لذیذ و پرفایده در برنامه غذایی راهنمایی می کند.